Ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου καθιερώθηκε το 1962 από το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου(Δ.Ι.Θ.). Γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 27 Μαρτίου από την παγκόσμια θεατρική κοινότητα. Το Εκτελεστικό Συμβούλιο του Δ.Ι.Θ. επιλέγει κάθε φορά μια διεθνώς αναγνωρισμένη προσωπικότητα του θεάτρου από μια χώρα-μέλος για να γράψει το μήνυμα, το οποίο διαβάζεται σε όλα τα θέατρα και μεταδίδεται από τα Μ.Μ.Ε σε όλον τον κόσμο. Κατά καιρούς μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου έχουν γράψει οι: Ζαν Κοκτώ, Άρθουρ Μίλλερ, Λώρενς Ολίβιε, Ζαν Λουί Μπαρώ, Πήτερ Μπρουκ, Πάμπλο Νερούδα, Ευγένιος Ιονέσκο, Λουκίνο Βισκόντι, Μάρτιν Έσλιν, Ιάκωβος Καμπανέλλης, Αριάν Μνουσκίν, Ρομπέρ Λεπάζ, Αουγκούστο Μποάλ, Τζούντι Ντεντς, Τζον Μάλκοβιτς, Ντάριο Φο κ.ά.
Το μήνυμα της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου είθισται να διαβάζεται σε κάθε θέατρο πριν από την παράσταση της 27ης Μαρτίου.
Το μήνυμα Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου 2019 έχει γράψει ο Carlos Celdran (1972 – ) Κουβανός σκηνοθέτης θεάτρου, συγγραφέας και δάσκαλος θεάτρου.
«Πριν ξυπνήσει το δικό μου ενδιαφέρον για το θέατρο, οι δάσκαλοί μου ήταν ήδη εκεί. Είχαν οικοδομήσει το σπίτι τους και την ποιητική τους προσέγγιση πάνω στα απομεινάρια της δικής τους ζωής. Πολλοί από αυτούς, είναι ακόμα άγνωστοι ή σπανίως τους ανακαλούμε στη μνήμη μας. Πρόκειται για ανθρώπους που εργάστηκαν με υπομονή και ηρεμία, μέσα σε ταπεινές αίθουσες δοκιμών, αλλά και μέσα σε κατάμεστα θέατρα. Μετά από χρόνια δουλειάς και σπουδαίων κατακτήσεων αποσύρθηκαν, σταδιακά, από αυτούς τους χώρους, μέχρι που εξαφανίστηκαν τελείως.
Όταν κατάλαβα πως το δικό μου πεπρωμένο ήταν να ακολουθήσω τα βήματά τους, συνειδητοποίησα, παράλληλα, πως ήμουν κληρονόμος της δικής τους συναρπαστικής και μοναδικής παράδοσης: εκείνης τού να ζεις στο παρόν χωρίς άλλη προσδοκία, παρά μόνο για την κατάκτηση στιγμών διάφανων, στιγμών μοναδικών που δεν μπορούν να αναπαραχθούν. Μια τέτοια είναι η στιγμή συνάντησης με τον άλλον στο σκοτάδι ενός θεάτρου, δίχως άλλη προστασία πέρα από την αλήθεια μιας χειρονομίας ή ενός αποκαλυπτικού λόγου. Η γενέθλια γη του δικού μου θεάτρου είναι τούτες οι στιγμές της συνάντησης με τους θεατές, που προσέρχονται στο θέατρό μας κάθε βράδυ από τα πιο απομακρυσμένα προάστια της πόλης μου, για να μας συντροφεύσουν και να μοιραστούμε κάποιες ώρες ή λίγα λεπτά. Από αυτές τις μοναδικές στιγμές χτίζεται η ζωή μου, όταν παύω να είμαι ο εαυτός μου, όταν παύω να υποφέρω για μένα τον ίδιο και ξαναγεννιέμαι, κατανοώντας το νόημα του θεάτρου: να ζούμε στιγμές καθάριας εφήμερης αλήθειας, εκεί, όπου ξέρουμε πως αυτό που λέμε και κάνουμε, κάτω από το φως των προβολέων, είναι αυθεντικό και αντανακλά το πιο βαθύ, το πιο προσωπικό κομμάτι του εαυτού μας. Η γενέθλια γη του δικού μου θεάτρου και των ηθοποιών μου, είναι μια χώρα που την έχουν υφάνει αυτές οι στιγμές, όταν βγάζουμε τις μάσκες, απεκδυόμαστε τη ρητορική και τον φόβο να είμαστε ο εαυτός μας και ενώνουμε τα χέρια μέσα στο σκοτάδι.
Η παράδοση του θεάτρου είναι οριζόντια. Κανένας δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι υπάρχει ένα «παγκόσμιο κέντρο» θεάτρου, σε κάποια πόλη ή σε κάποιον προνομιούχο θεσμό. Το θέατρο, έτσι όπως το προσλαμβάνω, διαχέεται σε μια αόρατη γεωγραφία που συνενώνει τη ζωή εκείνων που το υπηρετούν. Η θεατρική τέχνη είναι μια χειρονομία συνένωσης. Κάθε δάσκαλος του θεάτρου παίρνει μαζί του στον τάφο τις απαράμιλλες στιγμές διαύγειας και ομορφιάς που έζησε. Όλοι χάνονται με τον ίδιο τρόπο, δίχως καμία άλλη δύναμη να τους προστατεύει ή να τους εξυμνεί. Οι δάσκαλοι του θεάτρου το γνωρίζουν, καμιά μορφή αναγνώρισης δεν αξίζει περισσότερο από τη δημιουργία στιγμών αλήθειας, στιγμών διφορούμενων, στιγμών με ένταση, με ελευθερία, καταμεσής μιας συνθήκης επισφαλούς και εύθραυστης. Τίποτα δεν επιζεί από αυτούς, μονάχα πληροφορίες και καταγραφές, φωτογραφικές και βιντεοσκοπημένες, που δεν αιχμαλωτίζουν παρά μια ισχνή ιδέα των έργων τους. Εκείνο που πάντα απουσιάζει από αυτές τις καταγραφές είναι η σιωπηρή ανταπόκριση του κοινού, η οποία δεν μπορεί ούτε να μεταφραστεί, ούτε να εντοπιστεί κάπου εκτός θεάτρου. Το κοινό κατανοεί πως αυτό που γίνεται μέσα στη στιγμή του θεάτρου είναι μια εμπειρία ζωής, μερικά δευτερόλεπτα πιο διάφανα ακόμα και από την ίδια τη ζωή.
Όταν κατάλαβα πως το θέατρο κρύβει μέσα του μια χώρα, μια τεράστια έκταση που καλύπτει τον κόσμο, γεννήθηκε εντός μου μια απόφαση που ήταν μαζί και μια απελευθέρωση: δεν χρειάζεται να πας μακριά ή να μετακινηθείς από εκεί που είσαι, δεν χρειάζεται να τρέξεις ούτε να κινηθείς. Εκεί που βρίσκεσαι εσύ, εκεί βρίσκεται και το κοινό. Εκεί είναι και οι συνεργάτες, που έχεις ανάγκη να είναι δίπλα σου. Έξω από την εστία σου, βρίσκεται η καθημερινή πραγματικότητα, η θολή και αδιαπέραστη. Τότε, από αυτήν τη φαινομενική σου ακινησία μπορείς να δουλεύεις, σχεδιάζοντας το μεγαλύτερο από όλα τα ταξίδια, να ξαναρχίσεις την Οδύσσεια, τη διαδρομή των Αργοναυτών: σαν ένας «αμετακίνητος» ταξιδιώτης, που συνεχώς επιταχύνει και πυκνώνει τη σταθερότητα του δικού του κόσμου. Το ταξίδι σου κατευθύνεται προς τη στιγμή, προς την περίσταση της ανεπανάληπτης συνάντησης με τους συνοδοιπόρους σου. Το ταξίδι σου οδηγεί προς αυτούς, προς την καρδιά και τη υποκειμενικότητά τους. Ταξιδεύεις μαζί τους, στα συναισθήματά τους, στις αναμνήσεις τους, που ξυπνάς και κινητοποιείς. Το ταξίδι σου είναι ιλιγγιώδες, κανείς δεν μπορεί να το καταμετρήσει, ούτε να το κάνει να σωπάσει. Ούτε κανείς μπορεί να το αποτιμήσει, μετρώντας το. Είναι ένα ταξίδι μέσα στη φαντασία του λαού σου, ένας σπόρος φυτεμένος στην πιο μακρινή γη: η πολιτική, η ηθική και η ανθρώπινη συνείδηση των θεατών σου. Έτσι, λοιπόν, εγώ παραμένω αμετακίνητος, πάντα στην εστία μου, μαζί με τους οικείους μου, με φαινομενική ηρεμία, δουλεύοντας μέρα και νύχτα, γιατί κατέχω το μυστικό της ταχύτητας. »
Μετάφραση: Γιώργος Παπαγιαννάκης – Εύη Προύσαλη
Π.Ε.ΣΥ.Θ. / PESYTH 